Lũ lụt là gì? Vì sao xảy ra hiện tượng lũ lụt?

Hàng năm ở nước ta, các tỉnh thành thuộc khu vực miền Bắc và Bắc Trung Bộ lại phải hứng chịu những trận lũ lụt lớn, gây thiệt hại nặng nề về người và của. Vậy bạn có biết lũ lụt là gì, chúng bắt nguồn từ đâu và được hình thành như thế nào? Hãy cùng 24hTin tìm hiểu một số thông tin về lũ lụt trong bài này.
 

Lũ lụt là hiện tượng gì?

Lũ lụt thực chất là một từ ghép, được tạo thành bởi hai từ đơn chỉ hai loại hiện tượng khác nhau là lũ và lụt. Có rất nhiều người trong số chúng ta vẫn còn hiểu sai nghĩa của lũ, lụt, lũ lụt và do đó dùng sai các từ này. Thực ra chỉ khi nào cả lũ và lụt cùng xảy ra một lúc thì đó mới được gọi là hiện tượng lũ lụt. Còn nếu như những hiện tượng này xảy ra riêng rẽ thì chúng ta sẽ gọi riêng chúng là lũ và lụt.

► Lũ: Là hiện tượng nước chảy với tốc độ dòng chảy lớn, nước chảy xiết, có khả năng cuốn trôi nhà cửa, cây cối, ruộng vườn,….Do lượng nước ít và tốc độ chảy cao nên thời gian lũ xảy ra rất nhanh và có tính bất ngờ. Lũ thường xảy ra ở trên các vùng núi cao do địa hình đồi dốc khiến nước chảy nhanh xuống khu vực thấp hơn.
 

► Lụt: là hiện tượng nước ngập trên một vùng đất trong thời gian dài. Hiện tượng này xảy ra do một lượng nước lớn không có chỗ thoát đi hay thoát không kịp nên đọng lại tại các vùng trũng, từ đó tạo ra ngập lụt ở các khu vực này. Do đặc tính cơ bản của nước là chảy từ cao xuống thấp nên lụt thường xảy ra ở các vùng trũng của khu vực trung du và đồng bằng.
 

► Lũ lụt: là hiện tượng xảy ra khi có cả hai yếu tố lũ và lụt. Nếu một dòng lũ với khối lượng nước khổng lồ chảy xuống, gây ngập lụt cho khu vực mà chúng đi qua trong thời gian dài hoặc ở vùng đồng bằng bị ngập lụt mà dòng nước chảy rất xiết thì chúng ta có thể gọi các tình trạng này là lũ lụt.

Như vậy đặc điểm chính để phân biệt lũ và lụt là tốc độ dòng chảy và thời gian ngập. Với lũ, tốc độ dòng chảy rất nhanh, mạnh nhưng thời gian ngập lại ngắn. Với lụt, tốc độ dòng chảy rất chậm, yếu nhưng thời gian ngập lại khá lâu,

Ngoài lũ thông thường, các chuyên gia còn phân loại thêm hai dạng lũ khác là lũ ống và lũ quét. Nhiều người vẫn thường nhầm tưởng hai hiện tượng này là một nhưng thực chất chúng lại có sự khác nhau khá rõ rệt.

► Lũ ống: Là hiện tượng khi nước chảy từ chỗ cao xuống chỗ thấp và gặp nơi có địa hình khép kín, chỉ thông với bên ngoài bằng các hang, khe hoặc suối nhỏ, hẹp có dạng hình ống (nguồn gốc cho tên gọi lũ ống). Lúc này khi nước đổ về nhiều, do đường thoát nước bị co hẹp lại, dòng nước sẽ tụ lại ở miệng ống và không thoát kịp. Trong khi ở phần trên, nước ngập và dâng lên rất nhanh thì ở phần dưới, dòng nước thoát ra với sức mạnh khủng khiếp tàn phá mọi thứ trên đường đi của chúng.
 

► Lũ quét: Là hiện tượng xảy ra khi một khối nước khổng lồ chảy nhanh từ cao xuống thấp, quét sạch mọi thứ trên đường đi của chúng. Sức mạnh của lũ quét được hình thành nhờ vào khối lượng nước, độ dốc của địa hình và số lượng vật cản (ở những vùng đồi núi có cây cối bị chặt phá, lũ quét sẽ hình thành dễ dàng với sức mạnh khủng khiếp hơn rất nhiều). Đặc điểm chính để phân biệt lũ quét với lũ thông thường là thời gian duy trì (thời gian xảy ra một trận lũ quét ít hơn 6 giờ đồng hồ).
 

Nguyên nhân xảy ra hiện tượng lũ lụt:

– Do mưa lớn kéo dài: Những cơn mưa lớn trong thời gian dài sẽ trút xuống một lượng nước khổng lồ. Nếu ở trên các khu vực đồi núi chúng sẽ có thể tạo ra lũ. Còn ở khu vực đồng bằng chúng sẽ gây ngập lụt.

– Do các cơn bão mạnh: Những cơn bão thường đi kèm với mưa lớn và do đó cũng là nguyên nhân gây ra lũ, lụt. Bên cạnh đó các cơn bão thường có tỷ lệ tạo ra lũ quét cao hơn so với mưa.

– Thủy triều: Khi hiện tượng triều cường (thủy triều dâng tới điểm cao nhất) xảy ra, nước có thể tràn qua các con đê, đập và từ đó tạo ra ngập lụt.

– Sóng thần: Những cơn sóng thần ập vào đất liền sẽ gây ra tình trạng lụt cho các khu vực ven biển.

– Các thảm họa khác: Vỡ đê, động đất hay núi lửa phun trào,…cũng là một số nguyên nhân có thể gây ra ngập lụt.

– Do con người: Chặt phá rừng là nguyên nhân dẫn tới lũ lụt, lũ quét. Xả lũ đê, đập, hồ thủy điện; kênh đào và đường ống dẫn nước bị vỡ; xây dựng nhà cửa thiếu quy hoạch là nguyên nhân dẫn tới ngập lụt ở các thành phố.
 

Ở nước ta lũ lụt thường xảy ra vào khi nào?

Ở nước ta, lũ lụt xảy ra chủ yếu tại hai khu vực là vùng trung du, miền núi phía Bắc và vùng Trung Bộ. Nguyên nhân chính gây ra lũ lụt là do các trận mưa lớn. Thời gian xảy ra lũ lụt cụ thể như sau:

► Tại khu vực Trung du và miền núi phía Bắc, lũ thường xảy ra tập trung trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm.

► Ở khu vực miền Trung kéo dài từ Nghệ An đến Quảng Ngãi, lũ thường xảy ra trong thời gian từ tháng 10 đến tháng 12 hàng năm.

Tên đây là một số thông tin mà chúng tôi muốn chia sẻ để giúp bạn đọc giải đáp những băn khoăn và trả lời cho câu hỏi: Lũ lụt là gì? Tại sao xảy ra hiện tượng lũ lụt? Dù đã có sự chuẩn bị đề phòng nhưng mỗi năm, những trận lũ quét, lũ ống ở nước ta vẫn gây ra thiệt hại to lớn về nhân mạng và của cải. Do đó làm thế nào để đối phó hiệu quả với lũ lụt vẫn đang là một bài toán khó khăn đối với cả chính quyền và người dân nước ta.